Atıf İçin Kopyala
Gökçe B., Gülay E.
Dil Bilgisi Öğretimi, Kardaş Mehmet Nuri,Kardaş Naif, Editör, Pegem Akademi, Ankara, ss.223-242, 2023
-
Yayın Türü:
Kitapta Bölüm / Mesleki Kitap
-
Basım Tarihi:
2023
-
Yayınevi:
Pegem Akademi
-
Basıldığı Şehir:
Ankara
-
Sayfa Sayıları:
ss.223-242
-
Editörler:
Kardaş Mehmet Nuri,Kardaş Naif, Editör
-
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Adresli:
Evet
Özet
- Etkinliklerden bağımsız olarak yapılan derslerde öğrencilere ezberletilen kurallar Türkçe dersi ile dil bilgisi alanı arasında kesin bir ayrım olduğu yanılgısına yol açmaktadır. Bu tür durumlarda öğrenciler, dil bilgisi konularının tanımlarını öğretmenlerden öğrenir ve bu tanımlardan yola çıkarak yaşamdan kopuk, birbirinin yinelemesi olan örnekler verirler. Çağdaş bir anlayışın temel alınarak metin merkezli dil bilgisi öğretiminin yapıldığı eğitim durumlarında ise öğretmen verdiği örneklerdeki benzerliklerden yola çıkarak kuralları sezdirir. Böylece öğrenci, verilen örneklerdeki benzerliklerden kurallara ulaşır. Günümüzde etkili bir iletişim kurmak amacıyla anlama ve anlatma alanlarının geliştirilmesine dönük uygulamalara ağırlık verilmiş, dil bilgisi iletişimsel dil kullanımı işlevini yüklenmiştir. Türkiye’de, 2005’ten itibaren yapılandırmacı yaklaşıma geçilmiştir. Yapılandırmacı yaklaşımda, dil bilgisi öğretiminde “sezdirme yöntemi”yle zihnin yapılandırılmasına ağırlık verilmiştir. Böyle bir öğretimin daha işlevsel ve kalıcı olduğu görüşü benimsenmiştir. Sezdirme yönteminin kullanımıyla dil bilgisi öğretimi metinler aracılığıyla yapılmalıdır. Çünkü metin, öğrencinin öğrendiği dil bilgisi kurallarını kavraması ve işlevsel bir şekilde kullanması için önemli bir araçtır. Ayrıca metnin bağlamı; sesbirim, biçimbirim ve anlambirimlerin değerlerine inerek yaşanan dili kavramayı sağlar. Bu bağlamda “metin öğretimi” ile “metinle öğretim”i ayırt etmek gereklidir.
- Metinle öğretim anlayışında dili tanıtmak yeterli değildir. Metinle öğretim, metin öğretiminin içerik merkezli anlayışının tersine beceri merkezlidir. Metinle öğretim uygulamaları;
- • olayı gözleme,
- • örnekleri değiştirme ve hipotez oluşturma,
- • hipotezleri doğrulama,
- • kural oluşturma,
- • alıştırma yapma,
- • uygulamaya aktarma
- olmak üzere altı aşamayı içeren sezdirme yöntemiyle gerçekleştirilir. Kavrayan, uygulayan ve keşfeden konumundaki öğrenci, dil bilgisi kurallarını en iyi biçimde metin aracılığıyla görür. Metin temelli/merkezli dil bilgisi öğretiminin gerekçelerini;
- • öğrencilerin geleneksel/mevcut dil bilgisi öğretimine olumsuz tutumla yaklaşmaları,
- • dil bilgisinin Türkçe derslerinin işleniş sürecinde ayrı zamanlarda yapılması,
- • öğretmenlerin dil bilgisi öğretiminde yeni yöntem ve teknikleri benimsememeleri,
- • Türkçe derslerinde dil bilgisi öğretiminin araç olmaktan çıkarak amaç olarak algılanmasıyla açıklamak mümkündür.
- Bu bölümde, metin merkezli dil bilgisi uygulamalarına yönelik çeşitli örnekler sunulmuştur.
- Bu uygulamalarda ilgili sınıf düzeyinin özellikleri dikkate alınarak Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki (2019) belirli kazanımlar verilmeye çalışılmıştır.